ამბავი ტარიელის გამიჯნურებისა, პირველ რომ გამიჯნურდა
346
კვლა დაიწყო თქმა ამბისა მან, რა ხანი მოიტირა: ”დღესა ერთსა მე და მეფე მოვიდოდით, გვენადირა; მიბრძანა, თუ: “ქალი ვნახოთ”, ხელი ხელსა დამიჭირა. მის ჟამისა მხსენებელი მე სულ-დგმული არ გიკვირა?
პირველად.
მას შემდეგ, რაც ერთხანს იტირა
იმ დროის, იმ საათის
არ გიკვირს, რომ სული მიდგას?
347
“მეფემან ახმა დურაჯთა მითხრა მიტანად ქალისა, გამოვუხვენ და წავედით ჩემად სადებლად ალისა; მაშინ დავიწყე გარდახდა მე საწუთროსა ვალისა. ალმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!
აღება
ქალთან მისატანად
გამოვართვი
ჩემი ცეცხლის მოსაკიდებლად, ჩემს ალში გასახვევად
უნდა, საჭიროა
სალ კლდესავით მაგარი
348
“ბაღჩა ვნახე უტურფესიყოვლისავე სალხინოსა: მფრინველთაგან ხმა ისმოდა უამესი სირინოსა; მრავლად ისხასარაჯები ვარდის წყლისა აბანოსა. კარსა ზედა მოჰფარვიდა ფარდაგები ოქსინოსა.
უფრო ლამაზი
ყოველ სალხინო ადგილზე
სირინოზზე უფრო საამო
იყო, ეგო
ღარები
ზემოდან ფარავდა, ეფარა
ფერადი ხავერდი
349
“ვიცოდი, სწადდა არვისგან ნახვა მის მზისა დარისა, მე გარევდეგ და მეფემან შევლო ფარდაგი კარისა; ვერას ვხედევდი, ოდენ ხმა მესმოდა საუბარისა. ასმათს უბრძანა გამოხმა დურაჯთა ამირბარისა.
უნდოდა
იმ მზის მსგავსისა
გარეთ
ვიდექი
შეიარა
ვერაფერს ვხედავდი
მხოლოდ, ოღონდ
გამორთმევა
350
“ასმათ ფარდაგსა აზიდნა, გარე ვდეგ მოფარდაგულსა, ქალსა შევხედენ, ლახვარი მეცაცნობასა და გულსა. მოვიდა, მივსცნე დურაჯნი, მთხოვა ცეცხლითა დაგულსა. ვამე, მას აქათსახმილსადავუწვავნიადაგულსა!
აზიდა, ასწია
ვიდექ
მოფარდაგულის გარეთ
მომხვდა
გონება
მივცე
(ლაპარაკია ასმათზე)
ვაიმე
მას აქეთ
ცეცხლს
დავუწვავარ
მუდმივს, გაუნელებელს
351
“აწ წახდეს იგი ნათელნი, მზისაცა მოწუნარენი!” მისი ვერ გასძლო ხსენება, დაბნდა და სულთქვნა მწარენი; ყმა და ასმათი ტიროდეს, ხმას სცემდესიგი არენი, ჭმუნვით თქვეს: “მკლავნი ცუდ ქმნილან, ვა, გმირთა მემუქარენი!”
წახდნენ, წავიდნენ
არად ჩამგდებნი, დამჩაგრავნი, მჯობნი
გული წაუვიდა, გონება დაკარგა
ამოიოხრა.
მოყმე (ლაპარაკია ავთანდილზე)
ტიროდნენ
სცემდნენ, აძლევდნენ
მიდამოები
მწუხარებით, სევდით.
უქმი, უსარგებლო გამხდარან, ძალა გამოჰლევიათ
352
ასმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია, დიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია; დაჯდა და მწარედ სულთ-ითქვნა, ცრემლი მიწასა გარია, თქვა: “ჩემგან მისი ხსენება, ვამე, რა დიდი ზარია!
გონზე
ვერაფერი
ამოიოხრა
ვაჰმე, ვაი მე
საშინელებაა, შესაზარია
353
მიმნდონისაწუთროსანი მისთა ნივთთაგან რჩებიან, იშვებენ, მაგრაუმუხთლოდბოლოდ ვერ მოურჩებიან; ვაქებ ჭკუასა ბრძენთასა, რომელნი ეურჩებიან. ისმენდი ჩემთა ამბავთა, თუ სულნი შე-ღა-მრჩებიან!
მიმნდობნი
ქვეყანა, წუთისოფელი
თავს ირჩენენ, საზრდოობენ
ხარობენ, ბედნიერობენ, შვება-განცხრომას ნახულობენ
მაგრამ
უბედურების, საწუთროს სიმუხთლის წვნევის გარეშე
ბოლოს
გადაურჩებიან ხოლმე
ბრძენთა ჭკუას
რომლებიც
ისმინე!
თუ კიდევ სული შემრჩება, თუ არ მოვკვდები
354
“დურაჯნი მივსცენ, გავიღე სხვა ვერა გზაღა თავისა, დავეცი, დავბნდი, წამიხდაძალი მხართა და მკლავისა, რა სულად მოვე, შემესმა ხმა ტირილისა და ვისა: გარემომრტყმოდესჯალაბნი, ვითა ჩამსხდომნი ნავისა.
მივეცი
გავიგენი, ვიპოვე
დავიბენი, ჩემს თავს ვეღარაფრით ვუშველე
გული წამივიდა, გონება დავკარგე
წამივიდა, დამეკარგა
ძალა
მკლავის ზედა ნაწილი, მტევნამდე
გონზე რომ მოვედი
მომესმა
ვაებისა, „ვა”–ს ძახილისა
გარეშემო
მომრტყმოდნენ, შემომდგომოდნენ
აქ: სასახლის მკვიდრნი მეფის ოჯახის წევრები, მოახლეები და მოსამსახურეები
“მე რა მნახა თვალ-ახმული, მეფე ყელსა მომეხვია, ცრემლით მითხრა: “შვილო, შვილო, ცოცხალ ხარ-ღა? სიტყვა თქვია!” მე პასუხი ვერა გავეც, ვითა შმაგი, შევკრთი დია, კვლა დავეცი დაბნედილი, გულსა სისხლი გარდმეთხია.
რომ, როცა
თვალახელილი
ძალიან ძლიერად
ისევ
გულწასული
გადამესხა.
357
“სრულნიმუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან, მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან, მტერ-დაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან. სამ დღემდის ვიყავ უსულოდ, ცეცხლნი უშრეტნიმწვიდიან.
ყველა
მოლები
მაჰმადიანური რჯულის მოძღვარნი; მიჩნეულნი იყვნენ აგრეთვე მისნობისა და მკურნალობის მცოდნედ
გარს მადგნენ
ყურანი, სჯულის წიგნი
კითხულობდნენ
აქ: ეშმაკი
ეპილეფსიის შეტევიანი
ჩმახავდნენ
ჩაუქრობელნი
მწვავდნენ
358
“აქიმნიცა იკვირვებდეს: “ესე სენი რაგვარია? სამკურნალო არა სჭირს რა, სევდა რამე შემოჰყრია”. ზოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი, სიტყვა მცთარი წამერია. დედოფალი ზღვასა შეიქმს, მას რომ ცრემლი დაუღვრია.
უკვირდათ
ეს
როგორია
წამოვიჭრებოდი, წამოვვარდებოდი ხოლმე
უაზრო, უკონტროლო
შექმნის
ზღვას დააყენებს
359
“სამსა დღესა დარბაზს ვიყავ არ ცოცხალი, არცა მკვდარი, მერმე ცნობა მომივიდა, მივჰხვდი რასმე მიუმხვდარი; ვთქვი, თუ “ჰაი, რაშიგან ვარ მე სიცოცხლე-გარდამხდარი!” თმობა ვსთხოვე შემოქმედსა, ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი.
გონება
შევიგენი მდგომარეობა მე, აქამდე ვერაფრის ვერშემგნებმა
რას ვშვრები? რა ამბავში ვარ!
გადასული
სიცოცხლედაკარგული, სიცოცხლის ყავლგასული
მოთმინება
შემქმნელს (იგულისხმება: ღმერთს)
ვუთხარ
სამუდარო
360
“ვთქვი, თუ: “ღმერთო, ნუ გამწირავ, აჯა ჩემი შეისმინე, მომეც ძალიდათმობისა, ცოტად ვითააღმადგინე, აქა ყოფა გამამჟღავნებს, სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!” მანვე ქმნა და მო-რე-ვჯობდი, გული წყლული გავარკინე.
თხოვნა, ვედრება
ძალა
მოთმინები
ცოტა როგორმე
წამომაყენე
მოვჯობინდი
დაჭრილი, დაწყლულებული
361
“ზე წამოვჯე, მეფისაგან კაცი დიამოვიდოდა, ახარებდეს, “წამოჯდაო”, დედოფალი გამორბოდა; მეფე მორბის თავ-შიშველი, არ იცოდა, რას იქმოდა, იგი ღმერთსა ადიდებდა, სხვა ყველაი უჩუმოდა.
ბევრი
მოდიოდა
ახარებდნენ, ახარეს
გასჩუმებოდა, დუმდა მისი პატივისცემით
362
“იქით და აქათმომისხდეს, მახვრიტეს სახვრეტელია, მე მოვახსენე: “პატრონო, გული აწ უფრო მრთელია; ცხენსა შეჯდომა მწადიან, ვნახნე წყალნი და ველია”. ცხენი მომგვარეს, შე-ცა-ვჯე, მეფე ჩემთანა მვლელია.
აქეთ
მომისხდნენ. ლაპარაკია მეფე-დედოფალზე
სახვრეპი, ბულიონი (?), ან: წამალი.
ახლა.
ჯანსაღი
ვნახო
363
“გამოვედით, მოვიარეთ მოედანს და წყლისა პირსა, ჩემსა მივე, დავაბრუნვე, მეფე მომყვა სახლთა ძირსა. შინა მოვე, უარგავხე, სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა, ვთქვი, თუ: “მოვკვდე, ბედი ჩემი ამის მეტსა არას ღირს-ა!”
უარესად.
გავხდი
არაფრის ღირსია, არაფრად ღირს
364
“ზაფრანის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან, გული უფრო-რე დამიჭრა ათიათასმან დანამან. საწოლის მეკრეშემოდგა, მოლარე გაიყვანა მან; ვთქვი, თუ: “რა იცის ამბავი, ნეტარ, ან იმან, ან ამან?”
ყვითელყვავილიანი მცენარეა
უფრო
მსახური, რომელიც საწოლი ოთახის კარებს იცავს
შემოვიდა
დაახლოებული მსახური
ნეტავ
365
“მონააო ასმათისი”.—“რა იცისო,—ვარქვი,—ჰკითხე”. შემოვიდა, სააშიკო წიგნი მომცა, წავიკითხე; გამიკვირდა, სხვადვითამცა ვქმენ გულისა მწველთა სითხე? მისგან ეჭვი არა მქონდა, სევდად მაწვა გულსა მით ხე.
ვუთხარი
სხავგვარად, სხვა მხრივ
როგორ ვიზამდი?
სითხელე
მისგან (ნესტანისგან) არ ველოდი; არ მეგონა, თუ ეს ნესტანის შემონათვალი იყო
დღენი გამოხდეს, მე გული უფრო-რე დამწვეს კვლავ ალთა, ვეღარ ვუჭვრეტდი ლაშქართა, მინდორს თამაშად მავალთა; დარბაზს ვერ მივე; მკურნალთა დამიწყეს მოსლვა მრავალთა, მაშინ დავიწყე გარდახდა სოფლისა ლხინთა და ვალთა.
“ხელ-გახსნილი, სევდიანი, საწოლს ვიყავ თავის წინა; ჩემი მონა შემოვიდა, შევხედენ, თუ თქვას რაძინა. ”მონააო ასმათისი”, შემოყვანა ვუთხარ შინა. გულსა შინა დავუზრახე: “რა მპოვაო ანუ ვინ-ა!”
ვენაგაჭრილი
საძინებელ ოთახში
მარტო
ნეტავ, რა
დავუძრახე
ვინაა?
370
მონამან წიგნი მომართვა, მე წავიკითხე ნებასა: წიგნსა შევატყვე, ლამოდა შეყრისა მოსწრაფებასა; პასუხად გავეც: “ჟამია, მართალ ხარ გაკვირვებასა; მოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ მოსლვისა დაზარებასა”.
წერილი
ნელა, დინჯად
ლამობდა, ცდილობდა
დროა
მართალი ხარ იმაში, რომ გიკვირს (ჩემი დაგვიანება)
ჩემგან ნუ მოელი.
371
“გულსა ვარქვი, თუ “ლახვარნი ეგევით დაგაღონებენ! ამირბარი ვარ, ხელმწიფე, სრულად ინდონი მმონებენ; აზრად შეიქმან, საქმესა ათასჯერ შეაწონებენ, თუ შეიგებენ, მე მათთა არეთა არ მარონებენ”.
ვუთხარი
ეგ ლახვარნი (ლაპარაკია სიყვარულის ტანჯვაზე)
როგორ
მემორჩილებიან
მიხვდებიან (ლაპარაკია მეფე-დედოფალზე)
აწონ-დაწონიან
შეიტყობენ, გაიგებენ
მათ სიახლოვეში
გამატარებენ, მაჭაჭანებენ
372
“კაცი მოვიდა მეფისა: “სწადსო ამბისა სმინება”. მოყვანა ვუთხარ; ებრძანა: “ქმნაცა სისხლისა დინება?” მე ვჰკადრე: “ხელი გავიხსენ, დამიწყო მოჯობინება, წინაშე მოვალ, ამისთვის კვლა უფრო მმართებსლხინება”.
სმენა, გაგება
ქმნა თუ არა?
მოვახსენე, შევუთვალე
ვენა გავაჭრევინე
თქვენთან, თქვენს წინაშე
კიდევ
მომეთხოვება, მჭირდება
მომჯობინება
373
“დარბაზს მივე. მეფე ბრძანებს: “ამის მეტსა ნუ იქმ აბა!” ცხენსა შემსვა უკაპარჭო, წელთა არა არ შემაბა, შეჯდა, ქორნი მოუტივნა, დურაჯები დაინაბა, მშვილდოსანნი გასაგანნა, იტყოდიან: “შაბა,შაბა!”
კარზე, სასახლეში.
ისრების ჩასაწყობი ბუდე
მიუტია, მიუშვა
1. მიზანი 2. ისარი
სასროლად გამოიყვანა
ამბობდნენ.
ყოჩაღ, კარგია!
374
შინა დავსხედით ნადიმად მას დღესა მინდორს რებულნი; მომღერალნი და მუტრიბნი არ იყვნეს სულ-დაღებულნი; მეფემან გასცა მრავალნი თვალნი, ღარიბად ქებულნი. აუვსებელნი არ დარჩეს მას დღესა მათნი ხლებულნი.
იმ დღეს
მოვლილნი, ნავალნი
დამკვრელნი
გაჩუმებულნი
იშვიათად, უნიკალურად ცნობილი
უხვად დაუსაჩუქრებელნი
იმ დღეს
მხლებელნი, ახლოს მყოფნ
375
“ვეცდებოდი, არა მცალდა სევდისაგან თავის კრძალვად, ვიგონებდი, ცეცხლი უფრო მედებოდა გულსა ალვად, ჩემნი სწორნიწავიტანენ, ჩემსა დავჯე, მთქვიანალვად, შევქმენ სმა და ნადიმობა პატიჟთა და ჭირთა მალვად.
“კარსა შევდეგ, ქალი წინა მომეგება, თაყვანის-მცა; მითხრა: “მოსლვას თქვენს წინაშე კურთხეულ არს, ვინცა ღირსმც-ა!” გამიკვირდა, მიჯნურისა თაყვანება ექმნა ვისმცა? ვთქვი: “არ იცის აშიკობა; თუმც იცოდა, წყნარად ზისმცა!”
მდაბლად, მოწიწებით თავი დამიკრა.
ვინც ღირსი იყოს.
ვინ იზამდა? ვინ იზამს?
რომ სცოდნოდა, წყნარად იჯდებოდა.
379
“შევე, დავჯე ტახტსა ზედა; ქალი მოდგა ნოხთა პირსა, ჩემსა ახლოს დასაჯდომლად თავი მისი არ აღირსა; ვარქვი: “მანდა რად ჰზი, შენ თუ სიყვარული ჩემი გჭირსა?” მან პასუხი არა მითხრა, ჩემთვის ჰგვანდა სიტყვა-ძვირსა.
ტახტზე, საწოლზე
ვუთხარ
ზიხარ
არაფერი
380
“მითხრა: “დღე ეგე სირცხვილად! მედების გულსა ალობა: გგონია ჩემგან წინაშე მაგისთვის მომავალობა! მაგრა აწ მიდებს იმედსა შენგან ცდისაღა მალობა. ამას თუ ღირს ვარ, ვერ ვიტყვი, მაკლია ღმრთისა წყალობა”
